جایگاه نماز
اسلام دینى جامع و آیینى کامل است که براى پاسخگویى به نیازهاى انسان و اداره ابعاد و جوانب زندگى او، از سوى پروردگارحکیم تنزیل و تشریع گردید.
این مکتبِ جامع، از یک سو نیازهاى فردى و اجتماعى انسان را پاسخ مى دهد و ازسوى دیگر، ابعاد مادى و معنوى او را یکجابه عهده گرفته است و این برخلاف پندارسکولاریست ها است که مى پندارند اسلام تنها به آخرت نظر دارد و یا حداکثر به حاجات و نیازهاى فردى او پاسخ مى گوید.
«نماز جمعه» نماد و نمودى است که به هم پیوستگى فرد و اجتماع و نیز همپا و همراه بودن ماده و معنا و سیاست و دیانت ،یکجا نشان مى دهد. اما دریغ و تأسف که مسلمانان، از آغاز اسلام تا کنون، این فریضهء بزرگ و پربرکت آنگونه که صاحب شریعت مى خواست، اقامه نکرده اند و با توجه به نیازشان به برپایى درستِ نمازجمعه، از آن استفاده صحیح و لازم نشده و نمى شود.
گرچه سرگذشت نماز جمعه در جوامع شیعى، به طور عموم و در ایران اسلامى بهخصوص، نیازمند بررسى وپیگیرى است، که در جاى خود باید بدان پرداخته شود؛ولى آنچه که سزاوار است از آن یاد شود، زنده شدن نماز جمعه به برکت انقلاب اسلامى واستقرار نظام جمهورى اسلامى ایران در این کشور قرآن و اهل بیت است که اجتماعات سرشار از شور و شعور و آگاهى و ایمانِ مردم خداجو، برکات و ثمرات فراوانى به همراه داشته است .
زنده شدن این فریضهء بزرگ اسلامى از برکات قیام الهى امام خمینى (قدس سره) است که درودخدا بر روح پاک او باد!
«یکى از بزرگترین کارهاى امام بزرگوارمان ـ رضوان اللّه تعالى علیه ـ همین ایجادو تأسیس نمازهاى جمعه بود. نماز جمعه را ایشان به این ملت دادند.»[1]
رهبر معظم انقلاب اسلامى، حضرت آیت الله خامنه اى ـ دامت برکاته ـ که درسال هاى نخستین استقرار جمهورى اسلامى، از سوى امام به امامت جمعهء تهرانبرگزیده شدند؛ همواره اهتمام ویژه اى به نماز جمعه داشته و دارند. ایشانبخصوص پس از آنکه مسؤولیت سنگین و خطیر رهبرى را بر عهده گرفتند، به مناسبت هاى گوناگون، مطالب ارزندهء فراوانى دربارهء ابعاد گستردهء نماز جمعه ایراد کردند که در این مجال، با مراجعه به بیانات هدایت گر و راهگشاى ایشان،ابعاد و جوانب نماز جمعه بررسى مى گردد:
اهمیت و جایگاه نماز جمعه
اهمیت و جایگاه ممتاز و منحصر به فرد نماز جمعه، با مراجعه به قرآن کریم و سخنان معصومین (ع) و نیز سنّت و سیرهء آنان به روشنى معلوم است؛ نمازى که در آن، همگان به تقواتوصیه مى شوند و به حق نام «فریضهء عبادى ـ سیاسى» را برخود گرفته است .
از نگاه رهبر انقلاب «نمازهاى جمعه» نزدیکترین پایگاه ها به نهاد رهبرى است،پایگاه هایى که «بخشى از کار دستگاه رهبرى این کشور را انجام مى دهند، مردم را توجیه مى کنند، به استقامت در راه وادار مى نمایند، از اشتباهات دور نگه مى دارند، ذهن مردم را با معارفِ لازم آشنا مى کنند، دشمنان را نسبت به نفوذ در اذهان مردم مأیوس مى کنند.»[2]
« ـ نماز جمعه ـ نماز اجتماع است، نماز روشنگرى و آگاه سازى آحاد مردم است، نماز اخبار از آفاق عالَم به مؤمنین و آحاد مردم است ... جدر تشریع نماز جمعه ج هم به جنبهءمعنوى و تربیت و تهذیب نفوس و آدم سازى و گسترش روح تقوا در جامعه که از این نماز متوقع بود دقت شد وهم جنبهء سیاسى آن .»[3]
همچنین از دیدگاه ایشان «آگاهى توأم با ایمان مردم» روح نظام اسلامى است که نمازهاى جمعه آن را تأمین مى کند.[4]
ایشان در سخنى دیگر، اهمیت نماز جمعه را اینگونه بیان نموده اند:
«نماز جمعه، جزو موضوعات کهنه نشدنى است . تکرارهر هفته با این خصوصیات و این تشریفات، خود حاکى ازاین است که حقیقت مستمرى در این فریضهء الهى نهفته است . این حقیقت که باید مستمراً جریان پیدا کند، عبادت صرف هم نیست، عبادت را مردم خودشان به تنهایى درمنازل و در هر نقطه اى مى توانند انجام بدهند. نمازجماعت هم یک امر مستحب است . آنچه این اجتماع رااین طور مهم مى کند و فریضهء مستمرى قرار مى دهد ـ که در قرآن هم یک سوره به نام «جمعه» و یکى دو آیه بخصوص براى نماز جمعه وارد مى شود؛ (اذا نُودى َلِلصّلاةِ مِنْ یَوْم الْجُمُعَة فاَسْعوا الى ذِکر اللّه و ذَرُواالبیع ...)عبارت ا زجامعیت ا ین فریضه و دارا بودن جنبهءمعنوى و عبادى از یک سو و جنبهء زندگى و اجتماعى و سیاسى از سوى دیگر است .»